Project Based Learning, Participative Learning

या वर्षी मी माझा अत्यंत आवडीचा इलेक्टीव्ह विषय "शहरी वाहतूकीचे नियोजन" (Urban Transportation Planning) शिकवायला घेतलाय. नुसती थेअरी शिकून परीक्षेचा अभ्यास करण्यापेक्षा आपण शिकत असलेली थेअरी पायरी पायरीने अप्लाय करून आपण आपल्या नागपूर शहरासाठी अत्यंत उपयुक्त अशी जलद, परवडणारी आणि शाश्वत स्वरूपाची वाहतूक व्यवस्था विकसित करण्यासाठी प्रयत्न करू शकतो का ? हा प्रश्न मी पहिल्याच व्याख्यानात माझ्या विद्यार्थ्यांना विचारला. सगळ्यांनी ही कल्पना अगदी उचलून धरली. आणि मग शिकण्या शिकवण्याचे एक अगदी नवीनच पर्व सुरू झाले.

एखादी कल्पना मी थेअरीत समजावून सांगितली की त्याच्यावर सगळ्यांनी मिळून विचार करावा, अनेक अभिनव कल्पना मुलांकडूनच पुढे याव्यात, त्यावर साधक बाधक चर्चा, खंडन - मंडन प्रकारचा वादविवाद व्हावा आणि शेवटी या पयरीवर नक्की काय करायचे ? हे पक्के व्हावे असा आमचा शिकण्या शिकवण्याचा कार्यक्रम होतोय. मुलांच्या चर्चेदरम्यान वर्गात थोडा आवाज जास्त होतोय पण हा आवाज "गोंधळा"त बदलू नये यासाठी मुलेच काळजी घेतात. तेव्हढे ते सगळेच चाणाक्ष आहेत.

सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेचे नियोजन हे "वरून खाली" (Top to Bottom) असे न होता, प्रत्यक्ष शेवटच्या उपभोक्त्याचे मत, इच्छा आकांक्षा जाणून घेऊन केले तर आणि तरच ते उपयोगी आणि कार्यक्षम ठरेल असे माझे स्पष्ट मत आहे. त्यासाठी ही वर्गातली 69 मुले, त्यांच्या, त्यांच्या आसपास राहणा-या लोकांच्या इच्छा, अपेक्षा माझ्यासमोर मांडतील, त्यांच्या प्रत्येकाच्या डोक्यांमधल्या कल्पना, त्यांचे नेमके विचार माझ्यासमोर ठेवतील आणि त्या गोष्टी लक्षात घेऊन एक अत्यंत कार्यक्षम सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था आम्ही आमच्या नागपूर शहरासाठी निर्माण करू शकू असा मला विश्वास आहे. त्यासाठी जो काही वैज्ञानिक आधार, शास्त्रीय संकल्पना आणि तंत्रज्ञानाची जोड लागणार आहे ती मी वर्गात त्यांना देतोच आहे. पण त्यांच्या आणि माझ्या नेमक्या दिशेच्या प्रयत्नांनी आमचा हा उपक्रम यशस्वी होईल याची मला 100 % खात्री आहे.

- शिकण्यात - शिकवण्यात विद्यार्थी उपयोगी असे वेगवेगळे प्रयोग करू पाहणारा, त्यातून दरवर्षी स्वतःच नवीन अनुभव घेतघेत कायम तरूण राहणारा, शिक्षकी पेशात 28 वर्षे काढूनही दरवर्षी मागील वर्षीच्या नोटसवरून तसे आणि तसेच शिकवणे नाकारणारा, "बनचुके" न झालेला एक विद्यार्थी आणि शिक्षक, राम प्रकाश किन्हीकर.

 

#participative 

#learning 

#teachingandlearning 

#outcomes_based_education

#project_Based_Learning

#pbl