Monday, February 14, 2011

आवडेल तेथे प्रवास भाग २

पूर्वपीठिका:
आधीचा अनुभव गाठीशी होताच त्यामुळे लगेच नवीन मुंबईच्या दत्ता मेघे इंजिनीअरींग कॊलेजचा इंटरव्ह्यु कॊल आल्यानंतर पुन्हा एकदा आवडेल तेथे प्रवास योजनेनेच मुंबईपर्यंत जाण्याचा विचार केला. परतल्यापासून आठव्याच दिवशी पुन्हा एकदा नागपूर डेपो मॆनेजर समोर जाऊन ठाकलो. त्यांनी विचारलेच "काय हो! तुम्हाला ही कल्पना फ़ारच आवडलेली दिसतेय." त्यांना माझा मागील प्रवास थोडक्यात सांगितला आणि नवीन पास घेतला. पुन्हा एकदा पोटापाण्याच्या शोधात मुशाफ़िरी सुरू झाली.
१०/९/१९९५
नागपूर ते अकोला : आसन क्र.१७
नागपूरवरून प्रयाण : ०६.०० वाजता
मार्गावरील थांबे : कोंढाळी, तळेगाव, अमरावती, मूर्तिजापूर, बोरगाव(मंजू)
बस : नागपूर जलद बुलढाणा
बस क्र. : MH-31/ M 9166 म.का.ना. न.टा. २४८, १९९४-९५
आगार : बु. बुलढाणा आगार
चेसिस नं. : ७२७७६५
खिड्क्या हिरव्या रंगातल्या
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
अकोला आगमन : ११.५० वाजता
एकूण अंतर : २५० किमी.
सरासरी वेग : ४२.८५ किमी प्रतितास
गेल्यावेळी याच अकोला नागपूर प्रवासाला जवळपास ७ तास लागले होते. त्यामानाने हा प्रवास जलद झाला. सकाळी फ़ार वाहतूक नसल्यामुळे गाडी जरा वेगात आणता आली असावी.

१०/९/१९९५
अकोला ते श्रीक्षेत्र शेगाव : आसन क्र.२६
अकोलावरून प्रयाण : १२.१० वाजता
मार्गावरील थांबे : एकही नाही (मार्गे बाळापूर)
बस : मोर्शी जलद शेगाव
बस क्र. : MH-31/ 9137 म.का.ना. न.टा. ८३, १९९३-९४
आगार : अम. मोर्शी आगार
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
श्रीक्षेत्र शेगाव : आगमन : १३.१० वाजता
एकूण अंतर : ५० किमी.
सरासरी वेग : ५० किमी प्रतितास
व्वा! काय सुपर आणली गाडी! मस्तच. शेगावला गजानन महाराजांच्या चरणी नतमस्तक झालो. सगळी चिंता त्यांच्यावर टाकली आणि पुढच्या प्रवासाला सिद्ध झालो


गजानन माउली, प्रेमाची साउली, शेगावी राहिली, भक्तांसाठी

१०/९/१९९५
श्रीक्षेत्र शेगाव ते खामगाव हा प्रवास MH-28/ B 128 MATADOR F 307 काळ्या पिवळ्या टॆक्सी ने केला.

१०/९/१९९५
खामगाव ते औरंगाबाद : आसन क्र.५० (खामगाव ते चिखली), आसन क्र. १३ (चिखली ते औरंगाबाद)
खामगाववरून प्रयाण : १७.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : चिखली, चिखली ढाबा, देउळगाव राजा, जालना, सिडको बस स्थानक (औरंगाबाद)
बस : नागपूर जलद औरंगाबाद
बस क्र. : MH-20/D 2030 म.का.औ. न.ले. ३०, १९९५-९६
आगार : औ. औरंगाबाद-२ आगार
चेसिस नं. : ३०१८७
मॊडेल : ASHOK LEYLAND CHEETAH
एकूण आसने : ५५
औरंगाबाद आगमन : २२.४५ वाजता
एकूण अंतर : २३० किमी.
सरासरी वेग : ४३.८० किमी प्रतितास



१२/९/१९९५
औरंगाबाद ते नाशिक : आसन क्र.१०
औरंगाबादवरून प्रयाण : ०६.१५ वाजता
मार्गावरील थांबे : देवगाव(रंगारी), लोणी(खु.), नांदगाव, मनमाड, चांदवड, पिंपळगाव बसवंत, ओझर(मिग)
बस : औरंगाबाद जलद नाशिक
बस क्र. :MH-12/F 4954 म.का.दा. न.ले.
आगार : औ. औरंगाबाद-२ आगार
मॊडेल : ASHOK LEYLAND CHEETAH
एकूण आसने : ५५
नाशिक आगमन : ११.०० वाजता
एकूण अंतर : २२० किमी.
सरासरी वेग : ४६.३१ किमी प्रतितास



१२/९/१९९५
नाशिक ते कल्याण : आसन क्र.२६
नाशिकवरून प्रयाण : ११.४५ वाजता
मार्गावरील थांबे : घोटी ढाबा, थळघाट चेकपोस्ट, शहापूर, भिवंडी
बस : धुळे जलद वाशी
बस क्र. : MH-20/D 2028 म.का.औ. न.ले. २८, १९९५-९६
आगार : धु. धुळे आगार
मॊडेल : ASHOK LEYLAND CHEETAH
एकूण आसने : ५५
कल्याण आगमन : १६.०० वाजता
एकूण अंतर : १५० किमी.
सरासरी वेग : ३५.२९ किमी प्रतितास
मुंबईच पहिलं जवळून दर्शन. तसं मी १९९१ मध्ये आलो होतो पण मद्रास मेल ने आलो आणि लगेचच गीतांजली मध्ये जाउन बसलो होतो. धड व्ही.टी. स्टेशन पण नीट बघितलं नव्हतं. फ़क्त कल्याण ते मुंबई हा प्रवास भल्या पहाटे व मुंबई ते कल्याण हा प्रवास भल्या सकाळी झाला होता.
कल्याण ला स्टॆण्ड बाहेर लगेच स्टेशनवर प्लॆट्फ़ॊर्मवर गेलो. संध्याकाळपर्यंत मुलुंड ला गेलो. उद्या सकाळी ऐरोलीला इंटरव्ह्यु ला जाइन.

१३/९/१९९५
हा दिवस आयुष्यातला एक महत्वाचा दिवस. आज ऐरोलीच्या दत्ता मेघे अभियांत्रिकी महाविद्यालयात इंटरव्ह्यु झाला. इंटरव्ह्यु समिती मध्ये डॊ.परमेश्वरन व डॊ.पंड्या (व्ही.जे.टी.आय.) होते. माझा नंबर सगळ्यात शेवटी संध्याकाळी ६ वाजता लागला. इंटरव्ह्यु मध्ये माझ्या आवडीच्या विषयातलेच (इंजिनीअरींग जिऒलॊजी) प्रश्न विचारलेत त्यामुळे आत्मविश्वास वाढला आणि निवड होईलच असे वाटत होते.संध्याकाळी अण्णाकाकांचे मित्र श्री.कस्तुरेकाकांकडे जाउन आलो.

१४/९/१९९५
ठाणे ते पुणे (स्वारगेट) : आसन क्र.१७
ठाणे वरून प्रयाण : ०८.०५ वाजता
मार्गावरील थांबे : पनवेल, खोपोली, लोणावळा, पिंपरी-चिंचवड
बस : ठाणे जलद करमाळा
बस क्र. : MH-12/ Q 8806 म.का.दा. न.टा., १९९४-९५
आगार : सो. करमाळा आगार
चेसिस नं. : DVQ ७१००३४
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
पुणे(स्वारगेट) आगमन : १३.१५ वाजता
एकूण अंतर : १६५ किमी.
सरासरी वेग : ३१.९३ किमी प्रतितास

माझा पहिला खंडाळा घाटाचा अनुभव. आजवर मराठी कथा कादंबर्यांतून, प्रवास वर्णनांतून खूप वाचले होते. पहिला अनुभव हा त्यावर कळस करणारा ठरला. मुंबई सोडताना वातावरण कुन्द व ढगाळ होते. खोपोली पर्यंत पावसाने सोबत केली. खंडाळा घाट चढायला सुरुवात केली तेव्हा आकाशात ढग आणि पाऊस. घाटात ढगांनी गाडीत प्रवेश करायला सुरूवात केली होती. कपड्यांना, अंगाला तो ओला मऊसूत स्पर्श अजूनही मला आठवतोय. गाडी घाट चढून लोणावळ्याच्या जवळ आली तेव्हा आकाशात स्वच्छ ऊन पडले होते आणि खाली दरीत ढगांची दुलई अंथरली होती. विधात्याच्या या विलोभनीय मायेची इतकी रूपे इतक्या कमी वेळात दाखवणार्या खंडाळा घाटाने मला पहिल्याच दर्शनात जिंकले नव्हे खिशात टाकले.

१४/९/१९९५
पुणे(शिवाजीनगर) ते अहमदनगर : आसन क्र.१३
पुणे(शिवाजीनगर) वरून प्रयाण : १४.१० वाजता
मार्गावरील थांबे : एकही नाही
बस : पुणे सुपर नगर
बस क्र. : MH-12/ R 1276 म.का.दा. न.टा.
खिड्क्या लाल रंगातल्या
आगार : अह. अहमदनगर आगार
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
अहमदनगर आगमन : १६.५० वाजता
एकूण अंतर : १३० किमी.
सरासरी वेग : ४८.७५ किमी प्रतितास

१४/९/१९९५
अहमदनगर ते तारकपूर(अहमदनगर) : उभ्याने प्रवास
अहमदनगरवरून प्रयाण : १७.२० वाजता
मार्गावरील थांबे : एकही नाही
बस : परळी जलद नाशिक
बस क्र. : MH-20/ D 1625 म.का.औ. न.ले. १९९४-९५
आगार : बी. परळी आगार
मॊडेल : ASHOK LEYLAND CHEETAH
एकूण आसने : ५५
तारकपूर(अहमदनगर) आगमन : १७.३० वाजता
एकूण अंतर : ५ किमी.
सरासरी वेग : ३० किमी प्रतितास



१४/९/१९९५
तारकपूर(अहमदनगर) ते औरंगाबाद : आसन क्र.५४
अहमदनगरवरून प्रयाण : १७.४५ वाजता
मार्गावरील थांबे : घोडेगाव, वडाळा, नेवासे फ़ाटा
बस : पुणे सुपर यवतमाळ
बस क्र. : MH-31/ M 9161 म.का.ना. न.टा. २४३, १९९४-९५
आगार : य. यवतमाळ आगार
चेसिस नं. : ७२७७४५
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
औरंगाबाद आगमन : २०.३० वाजता
एकूण अंतर : १२० किमी.
सरासरी वेग : ४३.६३ किमी प्रतितास

रात्री औरंगाबादला अण्णाकाकांकडे मुक्काम.

१५/९/१९९५
औरंगाबाद ते अमरावती : औरंगाबाद ते खामगाव (आसन क्र.११), खामगाव ते अमरावती (आसन क्र.३१)
औरंगाबादवरून प्रयाण : ०९.१० वाजता
मार्गावरील थांबे : जालना, देउळगाव राजा, चिखली, खामगाव, अकोला, मुर्तिजापूर
बस : औरंगाबाद अतिजलद साकोली
बस क्र. : MH-31/M 9159 म.का.ना. न.टा. २४१, १९९४-९५
आगार : भं २/९५. साकोली * आगार
चेसिस नं. : ७२७६५२
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
अमरावती आगमन : १७.३५ वाजता
एकूण अंतर : ३६० किमी.
सरासरी वेग : ४२.७७ किमी प्रतितास

ही गाडी १९९५ मध्ये नुकतीच सुरू झालेली होती. तत्पूर्वी औरंगाबाद ते नागपूर मार्गावर फ़क्त सकाळी ९.३० ला नागपूर डेपोची आणि संध्याकाळी ७.३० ला औरंगाबाद डेपोची अशा दोनच एशियाडस (निम आराम गाड्या) होत्या.

 (पहिल्यांदा बरीच वर्षे ही गाडी (औरंगाबाद-साकोली) साधी होती गेल्या ४ वर्षांपासून ही फ़ेरी निम-आराम केलेली आहे.)

या गाडीचा कर्मचारी बदल अमरावतीला होतो हे कळले आणि ही गाडी रात्री साडेदहा वाजण्याच्या सुमारासच नागपूरला पोहोचते हे सुध्दा कळले. (आजही हेच वेळापत्रक कायम आहे)आणि त्यामुळेच मी खामगावपासूनच दाराजवळची जागा पकडून दुसरं कुठलं चांगलं कनेक्शन मिळतय का ते बघत होतो.

* या पद्धतीने डेपो लिहिणे ही भंडारा विभागाची खासियत होती. त्याचं डिकोडींग असं. विभाग - त्या वर्षातली त्या डेपोत आलेली त्या नंबरची गाडी (नं/वर्ष) - आगार.

१५/९/१९९५
अमरावती ते नागपूर : अमरावती ते तिवसा (आसन क्र.३), तिवसा ते नागपूर (आसन क्र. २६)
अमरावतीवरून प्रयाण : १७.४५ वाजता
मार्गावरील थांबे : गुरूकुंज मोझरी, तिवसा, तळेगाव, कारंजा (घाडगे), कोंढाळी
बस : अमरावती सुपर नागपूर
बस क्र. : MH-12/R 1262 म.का.दा. न.टा., १९९४-९५
आगार : अम. अमरावती-१ आगार
चेसिस नं. : ७२७७७१
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
नागपूर आगमन : २१.५५ वाजता
एकूण अंतर : १५४ किमी.
सरासरी वेग : ३६.९६ किमी प्रतितास

हा प्रवास मात्र सफ़ल झाला. मुंबईला कायम नोकरी मिळाल्याचा निरोप दोन दिवसांनी कळला. जीवनातले एक कष्ट्प्रद पर्व संपले. आज वळून पाहताना लक्षात येतं की त्या दिवसांनी, त्या अपमान, अवहेलनांनी जीवनात खूप शिकवलं. हे पर्व आयुष्यात आवश्यक आहे.

(Thanks to My bus fan and artist friend Mr. Vishal Joshi for sending me the sketches of the buses in one particular series. Without his encouragement and help it was not possible for me make my blog beautiful. All credit to Vishal)


















Tuesday, February 8, 2011

आवडेल तेथे प्रवास भाग १

पूर्वपीठिका:

१९९५ वर्ष अर्धे सरलेले. स्नातक आणि त्यातही अभियांत्रिकी स्नातक होऊनही जवळपास दोन वर्षे लोटलेली. मध्ये धामणगाव १९९४-१९९५ मधला अध्यापनाचा कालावधी सोडला तर हाती ठोस असे काही नव्हते. (धामणगावात मात्र अध्यापनासोबतच नाट्य क्षेत्रात खूप मुशाफ़िरी केली होती. अनेक एकांकिका आणि "प्रेमाच्या गावा जावे" चा एक नेटका प्रयोग.)|

स्वतःच स्वतःवरचे प्रेशर वाढवत होतो. अध्यापनाच्या क्षेत्रातच जायचे हा निश्चय तर झाला होता.

वर्तमानपत्रात जाहीराती वाचून अप्लाय करणे सुरू होतेच. प्रवरानगर च्या कॊलेजचा इंटरव्ह्यु कॊल आला. घरी खूप पैसे मागायला जिवावर आले होते. अचानक महाराष्ट्र एस. टी. मदतीला धावली. ३५० रुपयांमध्ये "आवडेल तेथे प्रवास" योजनेची जाहिरात पाहिली आणि तोच विचार पक्का केला. वाटेत जाताना शेगावचे ही दर्शन होईल आणि अण्णाकाकांकडेही औरंगाबादला जाणे होईल हा विचार आवडला. आणि सुरू झाली मनसोक्त भटकंती.

कामाबरोबर काम ही झाले, प्रवासाबरोबर प्रवासही झाला. एखाद्या बस मध्ये बसल्यानंतर जर तिच्या वेगाने निराशा केली तर मध्येच एखाद्या स्टॊप वर बस सुध्दा बदलली. ७ दिवसात आवडेल तेथे प्रवासाची भरपूर मजा लुटली.

२९/८/१९९५

नागपूर ते अमरावती : आसन क्र.३९ (नागपूर ते कोंढाळी), आसन क्र.३ (कोंढाळी ते अमरावती)

नागपूरवरून प्रयाण : दुपारी ११.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : कोंढाळी, कारंजा (घाडगे), तळेगाव
बस : साकोली जलद शेगाव
बस क्र. : MH-31 / M 9017 म.का.ना. न.टा. १०८, १९९४-९५
आगार : भं. साकोली आगार
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
अमरावती आगमन : दुपारी १५.३० वाजता
एकूण अंतर : १५४ किमी.
सरासरी वेग : ४०.१८ किमी प्रतितास





या बसने निराश केले. कधी पोहोचणार ही शेगावला? अमरावतीला ड्रायव्हर व कंडक्टर बदलणार म्हणजे अधिकच वेळ जाणार. अमरावती स्थानकात पोहोचता पोहोचता दुसरी बस तयार होती. लगेचच त्या बसमध्ये जावून बसलो.

२९/८/१९९५

अमरावती ते खामगाव : आसन क्र.११

अमरावतीवरून प्रयाण : दुपारी १५.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : मूर्तिजापूर, अकोला, बाळापूर
बस : अमरावती जलद मलकापूर
बस क्र. : MH-12 / Q 8164 म.का.दा. न.टा.,१९९४-९५
खिड्क्या पोपटी रंगातल्या
आगार : बु. मलकापूर आगार
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
खामगाव आगमन : सायंकाळी १९.०० वाजता
एकूण अंतर : १४० किमी.
सरासरी वेग : ४० किमी प्रतितास




२९/८/१९९५

खामगाव ते श्रीक्षेत्र शेगाव : आसन क्र.२६

खामगाववरून प्रयाण : सायंकाळी १९.४५ वाजता
मार्गावरील थांबे : बरीच छोटी छोटी खेडी
बस : खामगाव - शेगाव
बस क्र. : MWY 9730 म.का.ना. न.टा.
खिड्क्या पोपटी रंगातल्या
आगार : बु. खामगाव आगार
मॊडेल : TATA 1210
एकूण आसने : ५५
श्रीक्षेत्र शेगाव आगमन : रात्री २०.१५ वाजता
एकूण अंतर : १५ किमी.
सरासरी वेग : ३० किमी प्रतितास





२९/८/१९९५

श्रीक्षेत्र शेगाव ते खामगाव : आसन क्र.२१

श्रीक्षेत्र शेगाववरून प्रयाण : रात्री २१.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : बरीच छोटी छोटी खेडी
बस : शेगाव - खामगाव
बस क्र. : MWQ 6751 म.का.दा. न.टा
खिड्क्या पोपटी रंगातल्या
आगार : बु. खामगाव आगार
मॊडेल : TATA 1210
एकूण आसने : ५५
खामगाव आगमन : रात्री २१.५५ वाजता
एकूण अंतर : १५ किमी.
सरासरी वेग : ३६ किमी प्रतितास

३०/८/१९९५

खामगाव ते औरंगाबाद : आसन क्र.३९

खामगाववरून प्रयाण : रात्री १.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : चिखली, चिखली ढाबा, देऊळगाव राजा, जालना
बस : नागपूर सुपर पुणे
बस क्र. : MH-31 / M 9256 म.का.ना. न.टा. ०६, १९९५-९६
आगार : नाग. नागपूर-२ आगार
मॊडेल : TATA 1210 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
औरंगाबाद आगमन : सकाळी ०६.४५ वाजता
एकूण अंतर : २३० किमी.
सरासरी वेग : ४३.८० किमी प्रतितास

सकाळी सकाळी रिक्षा केला आणि अण्णाकाकांकडे गेलो.

३१/८/१९९५

औरंगाबाद ते घोडेगाव : आसन क्र.३१

औरंगाबादवरून प्रयाण : दुपारी १२.०० वाजता
मार्गावरील थांबे : नेवासे फ़ाटा, वडाळा
बस : सिल्लोड जलद पुणे
बस क्र. : MH-20 / D 2072 म.का.औ. न.ले. ७२, १९९५-९६
आगार : औ. सिल्लोड आगार
चेसिस नं. : 30272
मॊडेल : ASHOK LEYLAND CHEETAH
एकूण आसने : ५५
घोडेगाव आगमन : दुपारी १४.०० वाजता
एकूण अंतर : ८० किमी.
सरासरी वेग : ४० किमी प्रतितास

३१/८/१९९५

घोडेगाव ते श्रीक्षेत्र शनी शिंगणापूर : आसन क्र.२३

घोडेगाववरून प्रयाण : दुपारी १४.१५ वाजता
मार्गावरील थांबे : एकही नाही
बस : घोडेगाव - राहुरी
बस क्र. : MH-12 / F 2609 म.का.दा. न.टा.
खिड्क्या लाल रंगातल्या
आगार : अह. नेवासा आगार
मॊडेल : TATA 1210
एकूण आसने : ५५
श्रीक्षेत्र शनी शिंगणापूर आगमन : दुपारी १४.३० वाजता
एकूण अंतर : ०५ किमी.
सरासरी वेग : २० किमी प्रतितास

३१/८/१९९५

श्रीक्षेत्र शनी शिंगणापूर ते घोडेगाव हा प्रवास एका मालवाहू विक्रम रिक्षेने केला.

३१/८/१९९५

घोडेगाव ते अहमदनगर : आसन क्र.४५

घोडेगाववरून प्रयाण : दुपारी १६.१५ वाजता
मार्गावरील थांबे : एकही नाही
बस : औरंगाबाद जलद दौंड
बस क्र. : MH-12 / R 1558 म.का.दा. न.टा. १९९५-९६
आगार : अह. श्रीगोंदा आगार
चेसिस नं. :AVQ 705832
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
अहमदनगर आगमन : दुपारी १७.१५ वाजता
एकूण अंतर : ४० किमी.
सरासरी वेग : ४० किमी प्रतितास

३१/८/१९९५

अहमदनगर ते लोणी : आसन क्र.३१

अहमदनगरवरून प्रयाण : सायंकाळी १८.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : राहुरी, कोल्हार, बाभळेश्वर, प्रवरानगर
बस : अहमदनगर - संगमनेर
बस क्र. : MH-12 / F 2833 म.का.दा. न.टा.
आगार : अह. संगमनेर आगार
मॊडेल : TATA 1510
एकूण आसने : ५५
अहमदनगर आगमन : रात्री २१.०० वाजता
एकूण अंतर : ६६ किमी.
सरासरी वेग : २६.४० किमी प्रतितास

रात्री लोणीतल्या एका छोट्या लॊज मध्ये एका मोठ्या हॊल मध्ये आम्ही जवळपास वीस जण झोपलो. सगळेचजण महाराष्ट्रातल्या विविध भागांतून उद्याच्या इंटरव्ह्यु साठी दाखल झाले होते.

१/९/१९९५

हा दिवस म्हणजे सगळा सावळागोंधळ होता. सकाळी ९.१५ वाजता इंटरव्ह्यु ची वेळ दिलेली असल्याने आम्ही सगळे लवकरात लवकर तयार होऊन आम्ही पोहोचलो तिथे झाडलोट सुरू होती. प्रत्यक्षात मुलाखती रात्री ८.१५ ला सुरू झाल्यात. विषयांची एक्स्पर्टस पॆनेल्स जरी सकाळीच आलेली होती तरी संस्थेचे अध्यक्ष मा. श्री. बाळासाहेब विखे पाटील मुंबईत असल्याने ते आल्याशिवाय मुलाखती सुरू केल्या नाहीत. स्थापत्य अभियांत्रिकीच्या ५ जागांसाठी जवळपास ९० अभियंते आले होते. (काय ही अवस्था!).

कॊलेजला गणपतीच्या सुट्ट्या लागल्यामुळे कॆन्टीन रिकामे होते. कॊलेज कंपाउंड बाहेर एका छोट्याश्या टपरीवर काही बाही खाउन आम्ही सगळ्यांनी दुपार तर टाळली. संध्याकाळ पर्यंत भुकेमुळे, कंटाळ्यामुळे आणि अव्यवस्थेच्या आलेल्या संतापामुळे मुलाखत देण्याचा मूड्च संपला होता. ही आपल्यासारख्या बेरोजगारांची कुचेष्टा वगैरे आहे असे सारखे वाटत होते. इंटरव्ह्यु ला केवळ उपस्थित रहायचे म्हणून राहिलो. इथे नोकरी करावी असे वाटण्याजोगे तिथे काहीही नव्हते.

ती रात्र पुन्हा त्या हॊटेल मध्ये काढण्याचा मूड नव्हता आणि तेव्हढे पैसेही नव्हते.

१/९/१९९५

लोणी ते बाभळेश्वर हा प्रवास विक्रम प्रवासी रिक्षेतून केला.

१/९/१९९५

बाभळेश्वर ते अहमदनगर : आसन क्र.१२

बाभळेश्वरवरून प्रयाण : रात्री २०.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : कोल्हार, राहुरी
बस : मनमाड जलद अहमदनगर
बस क्र. : MH-12 / F 2276 म.का.दा. न.टा.
आगार : ना. मनमाड आगार
मॊडेल : TATA 1210
एकूण आसने : ५५
अहमदनगर आगमन : रात्री २२.४५ वाजता
एकूण अंतर : ५६ किमी.
सरासरी वेग : २४.८८ किमी प्रतितास




१/९/१९९५ व २/९/१९९५

अहमदनगर ते औरंगाबाद : आसन क्र.३९

अहमदनगरवरून प्रयाण : १/९/१९९५ रात्री २२.४५ वाजता
मार्गावरील थांबे : वडाळा, नेवासे फ़ाटा
बस : पुणे जलद अकोला
बस क्र. : MH-31 / M 9292 म.का.ना. न.टा. ४३, १९९५-९६
आगार : अ. अकोला-२ आगार
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
अहमदनगर आगमन : २/९/१९९५ रात्री १.१५ वाजता
एकूण अंतर : १२० किमी.
सरासरी वेग : ४८ किमी प्रतितास

२/९/१९९५

औरंगाबाद ते अकोला : आसन क्र.३१

औरंगाबादवरून प्रयाण : दुपारी ११.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : जालना, देऊळगाव राजा, चिखली, उंद्री ढाबा, खामगाव
बस : औरंगाबाद जलद यवतमाळ
बस क्र. : MH-31 / 9901 म.का.ना. न.टा. २४७, १९९३-९४
खिड्क्या निळ्या रंगातल्या
आगार : य. यवतमाळ आगार
मॊडेल : TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
अहमदनगर आगमन : सायंकाळी १७.४० वाजता
एकूण अंतर : २५० किमी.
सरासरी वेग : ४०.५४ किमी प्रतितास

२/९/१९९५ व ३/९/१९९५

अकोला ते नागपूर : आसन क्र.११

अकोल्यावरून प्रयाण : २/९/१९९५ सायंकाळी १८.३० वाजता
मार्गावरील थांबे : मूर्तिजापूर, अमरावती, तळेगाव, कोंढाळी
बस : अकोला सुपर नागपूर
बस क्र. : MH-31 / M 9279 म.का.ना. न.टा. ३०, १९९५-९६
आगार : अ. अकोला-१ आगार
मॊडेल :TATA 1510 AIR BRAKES
एकूण आसने : ५५
नागपूर आगमन : ३/९/१९९५ रात्री १.४५ वाजता
एकूण अंतर : २५० किमी.
सरासरी वेग : ३४.४८ किमी प्रतितास

अकोला - नागपूर गाडीने निराशा केली. गाडी नवीकोरी असूनही स्पीड गव्हरनर असल्यामुळे कधी वेगच घेउ शकत नव्हती. जेमतेम वेग घ्यायला सुरूवात करणार तोच काहीतरी अडथळे यायचेत. संध्याकाळची वेळ, एन.एच. ६ वरील बेधुंद ट्रक्सची वाहतूक या सर्वांमुळे बळी गेला तो आमच्या वेळेचा. नागपूरला पोहोचायला फ़ारच वेळ झाला.बस फ़ॆनिंगच्या दृष्टीने सफ़ल सहल. वैयक्तिक दृष्टीने निराश करणारी सहल.

(या लेखांमधील सुंदर फोटोंबद्दल श्री. विशाल जोशी रत्नागिरी यांचे आभार मानावे तेव्हढे थोडे आहेत. हा लेख पहिल्यांदा प्रकाशित झाल्यानंतर त्यांनीच स्वतः फोन करून त्यांचे स्वतः मेहनत घेऊन काढलेले हे स्केचेस मला टाकण्याबद्दल सुचविले आणि लगेच पाठविले सुध्दा. थॆंक्स विशाल.)




Monday, February 7, 2011

फ़लाट्दादा फ़लाट्दादा

मी पहाटे उठून फ़िरायला जाणाऱ्यांच्या पंथातला आहे. पहाटे फ़िरायला जाणं यासारखं दुसरं सुख नाही. पहाटे उठावं आणि संथपणे, रेंगाळत फ़िरायला जावं.(फ़क्त मऊमऊ दुलईचा आणि उबदार पांघरूणाचा मोह दूर सारावा लागतो.) अनेक विलोभनीय कल्पना, विधात्याची विलोभनीय कलाकुसर अशी पहाटेसच दृष्टीपथास येते.

ब्लडप्रेशर, हार्टट्रबल, मधुमेह या किंवा तत्सम कारणांसाठी सक्तीने फ़िरणं वेगळं आणि मनमोकळं, वाट फ़ुटेल तिकडे, विचार नेतील तिकडे, भटकणं वेगळं. बऱ्याचदा भटकता भटकता लक्षात येतं की आपण चक्क स्टेशनावर आलेलो आहोत.

धामणगाव सारख्या छोट्या फ़लाटांच पहाटेच सौंदर्य काही औरच असतं. स्टेशनावरच्या ट्युबलाईटच्या दुधाळ प्रकाशात फ़लाट कसा न्हाऊन निघालेला असतो. चहाची टपरी तेव्हढी उघडी असते बाकी फ़लाटावर कुणीही नसतं. कायम फ़लाटावरच वास्तव्याला असलेला, चिंध्यांची गोधडी लपेटून झोपलेला एखादा भिकारी, गळणारा नळ आणि एखादच दुडक्या चालीचं कुलंगी कुत्रं. बस्स ! कधीमधी रात्रभराच्या जागरणाने झोप अनिवार झालेली एखादी मालगाडी पेंगुळल्यासारखी उभी असते. हे असलं विलक्षण दृष्यमिश्रण मला फ़ार आवडतं. फ़लाट विलक्षण जिवंत असतो. मी त्या फ़लाटाच्या प्रेमातच पडतो.



बाकी असल्या फ़लाटांचा थाट कुणीही चटकन प्रेमात पडावं असाच असतो. व्याप छोटा, आवाका छोटा आणि "दिलही छोटासा." बोरीबंदर, भुसावळ, अलाहाबाद, नागपूरसारख्या मोठ्या फ़लाटांचं तसं नाही. सदैव ते आपले घाईत असतात. मोठमोठ्या कंपन्यांच्या अधिकाऱ्यांसारखी यांच्याही दैनंदैनीतली पंधरा न पंधरा मिनिटांची वेळापत्रकं  तयार असतात. सुरुवातीला मलापण बोरीबंदरचा फ़लाट असाच विलक्षण परका वाटला होता. नंतर हळूहळू जाणवलं की, फ़लाटाच्या व्यस्त वेळापत्रकाशी आपलं वेळापत्रक जुळलं की आपली गोत्रंही जुळतात. त्याच्या वेगाशी आपण एकदा जुळवून घेतलं की आजवर थोडासा ’आखडू’ वाटणारा हा फ़लाट एकदम उबळ येऊन एखाद्या जुन्या म्हाताऱ्याप्रमाणे आठवणी सांगत बसेल असं वाटतं. रोजची आपली चढण्या-उतरण्याची जागा निश्चित झाली की मग उगाचच त्या जागांविषयी, त्या फ़लाटाविषयी आपल्याला ममत्व वाटू लागतं. त्यालाही कदाचित वाटत असणार.

फ़लाटाचेही विलक्षण पैलू असतात. आवडत्या व्यक्तीला निरोप द्यायला फ़लाटावर जावं, गाडी सुटल्यावर निरोपासाठी हात हलवावे, हृदये भरून यावीत. अशावेळी परतताना पावलांच्या जडपणाइतकाच फ़लाटांचाही सुन्नपणा जाणवतो. वाटतं आता तो कधीही कंटाळून उठून आपल्या घरी निघून जाईल. तोच फ़लाट एखाद्याच्या स्वागतासाठी कसा प्रफ़ुल्लीत होवून जातो. मग अशावेळी त्या फ़लाटावरची धूळ, गर्दी, घाम इत्यादी गोष्टी पायघड्यांसारख्या वाटायला लागतात.



ब-याचदा नाटकांच्या तालमींनंतर आम्ही निघतो. पाय आपसूकच फ़लाटाकडे वळतात. रात्रीची सगळीकडे सामसूम असते. "चाय जरा कडक और गरम" अशी प्रेमळ ताकीद चहावाल्याला असते. सिग्नलचे हिरवे लाल तांबारलेले डोळे अधिकच गूढ भासत असतात. वाफ़ाळलेले चहाचे कप हातात येइपर्यंत आम्ही आमच्या नाट्यचर्चेत रंगून गेलेलो असतो. फ़लाटही आमच्यात सहभागी असतोच. अशावेळी एखादी गीतांजली धाड्धाड करत धूळ उडवत जाते. चर्चेत व्यत्यय आलेला फ़लाटालाही आवडत नाही.अवेळी आलेल्या पाहुण्यांच्या आलेल्या रागासारखा त्याला राग येतो पण पुन्हा शांत झाल्यावर गप्पा रंगतात.



जीवन तरी दुसरं काय आहे?

जन्म आणि मृत्यू या दोन टर्मिनल मधला प्रवासच.! विधात्याने नेमलेल्या, स्वतः निवडलेल्या विविध मार्गावरून वाटचाल करत असताना मध्येच काही फ़लाटांवर उतरावं लागतं, दुसऱ्या गाडीची वाट बघत थांबाव लागतं आणि मृत्यूच्या टर्मिनस वर उतरावं लागतं. प्रवास संपतो. उरतात फ़क्त पाणावलेल्या पापण्या आणि गहिवरून त्यात दाटलेल्या आठवणी ! फ़लाटाच्या उरातील या अनंत आठवणींना वाचा फ़ोडण्यासाठीच मर्ढेकरांनी फ़लाटालाच विचारलं असावं

"फ़लाटदादा फ़लाटदादा,बोला की वो तुमी"


(हा लेख दै. तरूण भारत नागपूर मध्ये दि. ०९/०२/१९९५ रोजी प्रकाशित झालेला आहे)

photo courtesy: www.irfca.org (Indian Railways Fan Club)