चिंतनक्षण - १

 

"साधना करणे हा माणसाला मिळालेल्या मर्यादित कर्मस्वातंत्र्याचा सर्वश्रेष्ठ उपयोग होय." - डॉ. सुहास पेठे काका

मनुष्य जन्माला आलो म्हणजे आपण सगळे मागील काहीतरी प्रारब्धभोग भोगायला आलेलो आहे. मग मागील जन्मातल्या चांगल्या कर्मांमुळे या जन्मात सगळे छान छान चालू असो किंवा गेल्या जन्मांमधील काही चुकीची कर्मे भोगायला लागल्याने या जन्मात काही भोग भोगायला लागलेले असोत. मग सगळेच जीवन असे पराधीन, गत जन्माधीन आहे का ? मग मानवाचे कर्तृत्व ते काय ? परमेश्वराने मनुष्यप्राण्याला जी विचार करण्याची, आपले कर्म निवडण्याची शक्ती दिलेली आहे ती काय फ़क्त आपल्या जीवनात घडत असलेल्या गत जन्मार्जित घटना मूकपणे बघण्यासाठी ?

"मागील जन्मी जे करावे, ते या जन्मी भोगावे, आणि ते भोगण्यासाठी यावे, जन्मा हा सिद्धांत असे" असे संतकवी दासगणू श्रीगजाननविजय ग्रंथात लिहून गेलेले आहेत. या जन्मात आलेलो आहोत तर कर्मे करावीच लागणार. कर्मे न करता कुणीही मनुष्यप्राणी राहू शकत नाही. मग नवी कर्मे म्हणजे नवे संचित, नवे काहीतरी भविष्य निर्माण होणार. कर्मे चांगली असोत किंवा वाईट ती पुढल्या जन्मात भोगावीच लागणार. नव्हे ती कर्मे भोगण्यासाठी जन्म घ्यावा लागणारच.

विचारी मनुष्याला पुढला जन्म नको असतो. या जन्म मरणाच्या फ़े-यातून विचारी मनुष्याला मुक्ती हवी असते. पण प्रत्येक कर्मातून काहीतरी नवे संचित निर्माण होऊन त्यातून नवा जन्म मिळणार असेल तर नक्की काय करावे. विचारी मनुष्याला आपली कर्मे करण्याचे स्वातंत्र्य असे मर्यादित आणि अडचणीचे असते.

म्हणून मनुष्याला जे थोडे कर्मस्वातंत्र्य मिळालेले आहे त्यात त्याने जर साधना केली तर त्याला कळून येईल की सगळी कर्मे जर ईश्वरस्मरणात केलीत, नामस्मरणात केलीत, कर्तव्य बुद्धीने केलीत आणि सर्व कर्मे ईश्वराला अर्पण केलीत तर आणि तरच त्याच्या संचितात नव्या कर्मांचा आणि त्यायोगे भोगाव्या लागणा-या ब-या वाईट फ़ळांचा संचय होणार नाही. हे ज्ञान, ही समज केवळ साधनेत राहिल्याने मनुष्याला कळू शकेल. आणि एकदा कर्माचा हा सिद्धांत आणि संचितातून मोकळे होऊन मुक्तीपथावर चालण्याचा आनंद जर मनुष्यमात्रांना कळला तर तो आपली साधना निरंतर सुरूच ठेवेल. साधना करणे हा मनुष्याला मिळालेला विशेष कर्तव्याधिकार आहे.

- राम सदगुरू मायबाई महाराज "चिंतनक्षणांवर चिंतन" पौष शुद्ध द्वितीया शके १९४६ दिनांक १ / १ / २०२५