Friday, April 28, 2023

करूणाष्टक - ३८

 


ब्रिदाकारणें दीन हातीं धरावें ।


म्हणे दास भक्तांसि रे उद्धरावे ।


सुटे ब्रीद आम्हांसि सांडूनि जातां ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ ३८ ॥


हे रामराया, आपल्या भक्तांना उद्धरून नेण्याचे तुझे वचन आहे. त्या वचनाला स्मरून तू आम्हा दीन भक्तांना आता हाती धर आणि आम्हाला हा भवसागर पार करून ने. जर तू असे केले नाहीस तर तुझे भक्त उद्धरणाचे ब्रीद तुझ्याजवळ राहणार नाही म्हणून तुझ्या ब्रीदासाठी तरी तू आमचा उद्धार कर.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )



Thursday, April 27, 2023

करूणाष्टक - ३७

 


समर्थापुढें काय मागों कळेना ।


दुराशा मनीं बैसली हे ढळेना ॥


तुटो संशयो नीरसी सर्व चिंता ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ ३७ ॥


मला या रामरायापुढे काय मागावे हेच कळत नाही. शाश्वत स्वरूपाचे भगवत्भक्ती, भगवत्प्रेम मागण्यापेक्षा मी अशाश्वत स्वरूपाचे या संसारतलेच मागत बसलो आहे कारण माझ्या मनात वाईट आशा ठाण मांडून बसलेली आहे. हे रामा, माझ्या मनातले तुझ्या शाश्वत स्वरूपाविषयी येणारे सर्व संशय तू निरसन कर. हे रामा, हेच माझे मागणे आता तुझ्या पायाशी आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Wednesday, April 26, 2023

करूणाष्टक - ३६

 



मनीं कामना कल्पना ते नसावी ।


कुबुद्धी कुडी वासना नीरसावीं ॥


नको संशयो तोडिं संसारव्यथा ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ ३६ ॥

मनात काही इच्छा, काही कल्पना असू नयेत. माझ्या मनात काही वाईट बुद्धी, काही वासना असल्यास हे भगवंता तू त्यांचे निरसन कर. माझ्या मनात आता या संसारातल्या विविध व्यथा उत्पन्न करणारे विविध संशय नको आहेत. हे रघूनायका माझे तुझ्याकडे हेच मागणे आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


करूणाष्टक - ३५

 


भवे व्यापलो प्रीतीछाया करावी ।


कृपासागरे सर्व चिंता हरावी ॥


मज संकटी सोडवावे समर्था ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ ३५ ॥


हे कृपासागरा, रामा, मी या भवातल्या दुःखांनी पूर्ण व्यापलो गेलो आहे. यातून आम्हाला बाहेर काढण्यासाठी तूच आमच्यावर प्रेमाची सावली कर आणि आम्हाला या भवातल्या संकटांपासून सोडव हेच एक मागणे तुझ्याकडे आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )



Monday, April 24, 2023

करूणाष्टक - ३४

 


नको द्रव्य- दारा नको येरझारा ।


नको मानसीं ज्ञानगर्वें फुगारा ॥


सगूणीं मना लाविं रे भक्तिपंथा ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २७ ॥


हे देवा मला आता या जगातले अनित्य अशा स्वरूपाचे धन नको, या जगात मला आता पत्नी आणि मुलांचा संसार नको. माझ्या मनात माझ्या अल्प ज्ञानाविषयी अहंकार पण नको आहे. मला सगुण भक्तीच्या पंथाला आता तू लाव. आता हेच माझे मागणे, हे रामा, तुझ्याकडे आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Sunday, April 23, 2023

करूणाष्टक - ३३

 


सदा सर्वदा योग तूझा घडावा ।


तुझे कारणीं देह माझा पडावा ॥


उपेक्षूं नको गूणवंता अनंता ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २६ ॥


हे रामराया, मला नेहेमी तुझेच चिंतन असू दे आणि त्यायोगे सदैव माझ्या मनात तूच असू देत. तुझ्या कार्यासाठीच हा माझा अनित्य देह संपू दे. हे गुणसागरा आणि अनंत असलेल्या परमेश्वरा, तुझ्याकडे माझे हे एकच मागणे आहे. 


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Saturday, April 22, 2023

करूणाष्टक - ३२

 


मनी वासना भक्ती तुझी करावी ।


कृपाळूपणे राघवे पूरवावी ॥


वसावे मनी अंतरी नाम घेता ।


रघूनायका मागणे हेचि आता ॥


हे रामा, माझ्या मनात तुझी भक्ती करावी एव्हढीच वासना आता उरली आहे ती तू कृपाळू होऊन पूर्ण कर. माझ्या नामस्मरणाचा परिपाक म्हणून तू माझ्या मनात वास कर हेच माझे मागणे तुझ्याकडे आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Friday, April 21, 2023

करूणाष्टक - ३१

 


तुझे रूपडे लोचनी म्यां पहावे ।


तुझे गूण गाता मनासी राहावे ॥


उठो आवडी भक्तीपंथेचि जाता ।


रघूनायका मागणे हेचि आता ॥



हे रामराया, तुझेच रूप आता माझ्या डोळ्यांसमोर रहावे आणि मी माझ्या वाणीने तुझेच गुणगान करीत रहावे. मला आता तू भक्तीपंथाची आवड दे हेच माझे एकमेव मागणे तुझ्याकडे आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )

Thursday, April 20, 2023

करूणाष्टक - ३०

 


ब्रिदाकारणें दीन हातीं धरावें ।


म्हणे दास भक्तांसि रे उद्धरावे ।


सुटे ब्रीद आम्हांसि सांडूनि जातां ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ ३० ॥


हे रामराया, आपल्या भक्तांना उद्धरून नेण्याचे तुझे वचन आहे. त्या वचनाला स्मरून तू आम्हा दीन भक्तांना आता हाती धर आणि आम्हाला हा भवसागर पार करून ने. जर तू असे केले नाहीस तर तुझे भक्त उद्धरणाचे ब्रीद तुझ्याजवळ राहणार नाही म्हणून तुझ्या ब्रीदासाठी तरी तू आमचा उद्धार कर.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Wednesday, April 19, 2023

करूणाष्टक - २९

 


समर्थापुढें काय मागों कळेना ।


दुराशा मनीं बैसली हे ढळेना ॥


तुटो संशयो नीरसी सर्व चिंता ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २९ ॥


मला या रामरायापुढे काय मागावे हेच कळत नाही. शाश्वत स्वरूपाचे भगवत्भक्ती, भगवत्प्रेम मागण्यापेक्षा मी अशाश्वत स्वरूपाचे या संसारतलेच मागत बसलो आहे कारण माझ्या मनात वाईट आशा ठाण मांडून बसलेली आहे. हे रामा, माझ्या मनातले तुझ्या शाश्वत स्वरूपाविषयी येणारे सर्व संशय तू निरसन कर. हे रामा, हेच माझे मागणे आता तुझ्या पायाशी आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Tuesday, April 18, 2023

करूणाष्टक - २८

 


मनीं कामना कल्पना ते नसावी ।


कुबुद्धी कुडी वासना नीरसावीं ॥


नको संशयो तोडिं संसारव्यथा ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २८ ॥


मनात काही इच्छा, काही कल्पना असू नयेत. माझ्या मनात काही वाईट बुद्धी, काही वासना असल्यास हे भगवंता तू त्यांचे निरसन कर. माझ्या मनात आता या संसारातल्या विविध व्यथा उत्पन्न करणारे विविध संशय नको आहेत. हे रघूनायका माझे तुझ्याकडे हेच मागणे आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


 (या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Monday, April 17, 2023

करूणाष्टक - २७

 




नको द्रव्य- दारा नको येरझारा ।


नको मानसीं ज्ञानगर्वें फुगारा ॥


सगूणीं मना लाविं रे भक्तिपंथा ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २७ ॥


हे देवा मला आता या जगातले अनित्य अशा स्वरूपाचे धन नको, या जगात मला आता पत्नी आणि मुलांचा संसार नको. माझ्या मनात माझ्या अल्प ज्ञानाविषयी अहंकार पण नको आहे. मला सगुण भक्तीच्या पंथाला आता तू लाव. आता हेच माझे मागणे, हे रामा, तुझ्याकडे आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Sunday, April 16, 2023

करूणाष्टक - २६

 


सदा सर्वदा योग तूझा घडावा ।


तुझे कारणीं देह माझा पडावा ॥


उपेक्षूं नको गूणवंता अनंता ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २६ ॥


हे रामराया, मला नेहेमी तुझेच चिंतन असू दे आणि त्यायोगे सदैव माझ्या मनात तूच असू देत. तुझ्या कार्यासाठीच हा माझा अनित्य देह संपू दे. हे गुणसागरा आणि अनंत असलेल्या परमेश्वरा, तुझ्याकडे माझे हे एकच मागणे आहे. 


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )

Saturday, April 15, 2023

करूणाष्टक - २५

 



उदासीन हे वृत्ति जीवीं धरावी ।


अती आदरें सर्व सेवा करावी ॥


सदा प्रीती लागो तुझे गूण गातां ।


रघूनायका मागणें हेंचि आतां ॥ २५ ॥


या जगात साधकांनी जगाविषयी (या जगाचे अशाश्वत रूप मनात आणून) उदासीन वृत्ती मनात ठेवावी. शाश्वत स्वरूपाच्या भगवंताच्या रूपांची सेवा, अर्चना मात्र अतिशय आदराने आणि तत्परतेने करीत जावी. हे रामा, मी तुझे गुणवर्णन जसे जसे करीत जाईन तशीतशी मला तुझ्याविषयी प्रीती उत्पन्न होऊ दे, हेच आता तुझ्याकडे माझे मागणे आहे. 


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


करूणाष्टक - २४

 


नसे भक्ति ना ज्ञान ना ध्यान कांही ।


नसे प्रेम हें राम विश्राम नाहीं ॥


असा दीन अज्ञान मी दास तूझा ।


समर्था जनीं घेतला भार माझा ॥ २४ ॥


हे देवा मला ना भक्ती, ना ज्ञान, ना तुझ्याविषयी प्रेम आणि तूच सकल जीवांचे अंतिम विश्रांतीस्थान आहे याविषयी विश्वासही नाही. हे देवा मी असा दीन आणि अज्ञान तुझा दास आहे. पण तरीही तू माझा भार या लोकांमध्ये घेतला आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )

Thursday, April 13, 2023

करूणाष्टक - २३

 


सदा सर्वदा राम सोडूनि कामीं ।


समर्था तुझे दास आम्ही निकामी ॥


बहू स्वार्थबुद्धीनें रे कष्टवीलों ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २३ ॥


नेहेमी आम्ही शाश्वत स्वरूपाचे राम रूप सोडून कामातच कायम गुंतलेलो आहोत. आमच्या स्वार्थी वृत्तीने आम्हालाच आजवर खूप कष्ट दिलेले आहेत. हे देवा असे आम्ही अत्यंत बिनकामी आहोत. आणि म्हणून आम्ही व्यर्थ जन्माला आलेलो आहोत असे आम्हाला वाटते.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Wednesday, April 12, 2023

करूणाष्टक - २२

 


किती योगमूर्ती किती पुण्यमूर्ती ।


किती धर्मसंस्थापना अन्नशांती ॥


पस्तावलों कावलों तप्त जालॊं ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २२ ॥


देवा, आजवरच्या तुझ्या भक्तांमध्ये कितीतरी योगी, पुण्यपुरूष जन्माला येऊन गेलेले आहेत. त्यांनी धर्मस्थापनेसाठी खूप कामे केलीत, खूप अन्नदान करून पुण्य गाठीशी बांधले. त्यातले मी काहीच न केल्याने मी मनातून पस्तावलो आहे, रागावलोही आहे आणि मनातल्या मनात अनुताप पावलो आहे. देवा मी हा तुझा दास माझा जन्म व्यर्थ घालवतो आहे असे मला वाटते.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Tuesday, April 11, 2023

करूणाष्टक - २१

 

कितेकीं देह त्यागिले तूजलागीं ।


पुढे जाहले संगतीचे विभागी ॥


देहेदु:ख होतांचि वेगीं पळालों ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २१ ॥


हे देवा, तुझ्यासाठी, तुझ्या कार्यासाठी आत्त्तापर्यंत कितीतरी भक्तांनी स्वतःच्या देहाचा त्याग केलेला आहे आणि ते तुझ्या चरणाशी नेहेमीसाठी स्थान मिळवून बसलेले आहेत. पण माझ्या देहाला तुझी उपासना करता करता थोडे जरी दुःख झाले तरी मी ती उपासना थांबवून देतो आणि देहाची काळजी करीत बसतो. म्हणून देवा मला असे वाटते की मी तुझा दास जरी म्हणवून घेत असलो तरी माझा हा जन्म व्यर्थ आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


 (या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे


Monday, April 10, 2023

करूणाष्टक - २०


 बहुसाल देवालयें हाटकाचीं |


रसाळ कळा लाघवें नाटकाचीं ॥


पुजा देखितां जाड जीवीं गळालों ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ २० ॥


हे देवा, तुझी अनेक सोन्याची देवालये तुझ्या थोर थोर भक्तांनी उभारलेली आहेत. त्यात ते अनेक उत्सव साजरे करीत असतात. त्यांनी केलेली तुझी साग्रसंगीत पूजा पाहून मी आतल्या आत घाबरून गेलेलो आहे. यातले मी काहीही केलेले नसल्याने मी तुझा दास म्हणून व्यर्थ जन्माला आलो आहे असे मला वाटते आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )

एका अभूतपूर्व भेटीची कथा

 या श्रीरामनवरात्रात राहून राहून रामपंचायतनाची आठवण येत होती. रोज श्रीरामरक्षा म्हणताना

"रामम
लक्ष्मणपूर्वजम
रघुवरम
सीतापतीम सुंदरम..."

म्हणताना उगाचच डोळ्यांच्या कडा पाणावून जात होत्या. चराचरात, घराघरात, प्रत्येकाच्या नामस्मरणात तो आणि तोच एकटा भरून राहिलेला आहे याची अनुभूती येऊनही त्याच्या विग्रहदर्शनाची ओढ मनाला का लागलेली आहे ? हे माझे मलाच कोडे होते. सगुण भक्तीचे अंतिम स्थान निर्गुण भक्तीत होते हे माहिती होते पण निर्गुणाला पूर्णपणे जाणून घेतल्यावरही सगुणाची इतकी ओढ लागणे हा अनुभव माझ्यासाठी नवीनच होता आणि ही सुध्दा त्याचीच लीला होती हे मला कळत होतं.

या आठवड्यात तीन सुट्या लागून आल्यात. मग आज आमचा रामटेकचा बेत ठरला. आज संकष्टी चतुर्थीही होती. त्यानिमित्ताने वैदर्भिय अष्टविनायकांपैकी एक असलेल्या रामटेकच्या अष्टादशभुज गणेशाचे दर्शन होईल आणि गडावर जाऊन आपला माता, पिता, सखा, भाऊ असलेल्या रामाला भेटू, हनुमंताला भेटू असे ठरले.

ठरल्याप्रमाणे सगळ्या भेटी, सगळी दर्शने त्याच्या कृपेनेच निर्विघ्न पार पडलीत. तो भेटल्यावर त्याच्याशी कायकाय बोलायचं ? त्याला कायकाय सांगायचं ? याची गेला पंधरवाडा उजळणी करीत होतो पण त्याचे शामवर्ण सुंदर आणि सोबतच्या जगज्जननी सीतामाईचे गौरवर्ण रूप नजरेला दिसल्याबरोबर सगळ्या मागण्या विसरलो, सगळे बोलायचे विसरलो. फक्त ते दोघे आणि मी असेच जणू या संपूर्ण जगात उरलो होतो. जे जे म्हणायचे, बोलायचे होते ते ते सगळे अचानकच विरून गेले. शब्देवीण संवादात तो त्याचे जगन्नायकत्व विसरला, मी माझा मानवदेह आणि त्यातल्या मर्यादा विसरलो.
दर्शन, दर्शन म्हणतात ते याहून वेगळे काय असते ? तृप्तता, फक्त तृप्तता आणि एवढा मोठा देवांचा देव आपल्यासारख्या यःकश्चित पामराचे कोड पुरविता झाला याबद्दल फक्त कृतज्ञता.
इतकं सगळं शब्दात मांडलंय खरं पण यशोदामैय्याने श्रीकृष्णाला बांधण्याचा प्रयत्न करताना तो बांधला न जाता दोन अंगुळे उरतच होता तसाच आजचा अनुभव शब्दात मांडूनही दोन अंगुळे शब्दाबाहेर उरलेला आहेच. ती अपूर्णता तशीच रहावी, तो तसाच शब्दातीत रहावा ही त्याच्याच चरणी प्रार्थना.
।। श्रीराम जयराम जयजयराम ।।

- एक रामनामधारी देह, राम प्रकाश किन्हीकर

( यानिमित्त काढलेला Vlog इथे )

Sunday, April 9, 2023

करूणाष्टक - १९


तुझ्या प्रीतीचे दास जन्मास आले ।


असंख्यात ते कीर्ति बोलोनि गेले ॥


बहू धारणा थोर चकीत जालों ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ १९ ॥


हे रामा, तुझ्याविषयी प्रेम बाळगणारे आणि तुझ्याच किर्तीचे गुणगान करून या जगात वावरणारे असंख्य तुझे दास आहेत. त्यांची तुझ्याविषयीची समज, त्यांनी तुला किती आपलेसे केलेय हे पाहून मी अगदी चकीत झालेलो आहे. यातले मी काहीच केलेले नसल्याने मी तुझा दास म्हणवतो तरी मी व्यर्थ जन्माला आलो असे मला वाटतेय.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


 (या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


 

Saturday, April 8, 2023

करूणाष्टक - १८

 


सदा प्रेमराशी तयां भेटलासी ।


तुझ्या दर्शनें स्पर्शनें सौख्यराशी ॥


अहंता मनीं शब्दज्ञाने बुडालों ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ १८ ॥


हे परमेश्वर, ज्या भक्ताने तुला त्याचे प्रेम अर्पण केले आहे त्यालाच तू भेटला आहेस. तुझ्या स्पर्शाने आणि नुसत्या दर्शनाने भरपूर सुखाची प्राप्ती होत असते. अरे पण देवा माझ्या मनात माझ्या शब्दज्ञानाचा अहंकार इतका दाटलेला आहे आणि त्यातच मी इतका बुडालो आहे की तुझ्याविषयीचे प्रेम माझ्या मनात येतच नाही. म्हणून मी या जगात उगाचच जन्माला आलोय असे मला वाटते आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Friday, April 7, 2023

करूणाष्टक - १७

 


बहू दास ते तापसी तीर्थवासी ।


गिरिकंदरी भेटी नाहीं जनासी ॥


स्थिती ऐकतां थोर विस्मीत झालों ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलॊं ॥ १७ ॥


देवा, तुझे अनेक तप करणारे, तीर्थात वास करणारे आणि लोकांत न मिसळता द-या डोंगरात वास करणारे आहेत. माझी साधना तर त्यांच्यापुढे काहीही नाही त्यामुळे त्यांची स्थिती ऐकता मी खूप विस्मय पावलो आहे. आणि माझी साधना काहीही नसल्यामुळे मी या जगात व्यर्थ जमलो आहे असे मला वाटते आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Thursday, April 6, 2023

करूणाष्टक - १६

 

असंख्यात ते भक्त होऊनि गेले ।


तिंहीं साधनांचे बहु कष्ट केले ॥


नव्हे कार्यकर्ता भुमीभार जालों ।


तुझा दास मी व्यर्थ जन्मास आलों ॥ १६ ॥


हे रामराया तुझे असंख्य थोर थोर भक्त होऊन गेलेले आहेत. त्या सर्वांनी कर्म, भक्ती आणि ज्ञान या तिन्ही मार्गांनी तुला प्राप्त करून घेण्यासाठी खूप कष्ट केलेले आहेत. मी यातले काहीच कष्ट केलेले नसल्यामुळे मला या भूमीला भार झाल्यासारखे वाटते आहे. रामराया, मी तुझा दास म्हणवतो आहे खरा पण मी व्यर्थ जन्माला आलो असे मला वाटते आहे.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )



Wednesday, April 5, 2023

करूणाष्टक - १५

 


जळचर जळवासी नेणती त्या जळासी ।


निशिदिन तुजपासीं चूकलों गूणरासी ॥


भुमिधर निगमांसी वर्णवेना जयासी ।


सकळभुवनवासी भेट दे रामदासीं ॥ १५ ॥


ज्याप्रमाणे पाण्यातील जलचर आजूबाजूला असणा-या पाण्याला जाणीत नाहीत, हे पाणीच त्यांच्या जीवनाचा आधार आहे हे त्यांच्या गावीही नसते आणि ते त्याच पाण्यात मुक्त, सहज विहार करीत असतात, त्याचप्रमाणे आम्ही मनुष्यमात्र या जगात सर्वत्र व्यापून राहिलेल्या आणि ज्याच्या आधाराने आम्ही जिवंत आहोत अशा त्या परमात्म्याला जाणीत नाही ही आम्ही दिवसरात्र मोठी चूकच करीत असतो. या भूमीवरच्या सकल प्राणीमात्रांनाही ज्याचे वर्णन करता येणार नाही अशा हे रामराया, मला आता तू भेट दे. 


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


नागपूर ते पुणे रेल्वेप्रवास : रेल्वे्ला काही मौलिक सूचना

 



या व्हिडीओत आपण रेल्वेने नागपूर ते पुणे प्रवासासाठी काय काय घोळ घालून ठेवलेले असतात हे पाहिले.
पण अभियंत्यांचे काम हे समस्यांचे उत्तर शोधणे हे असते हे आम्हाला माहिती आहे. त्यामुळे या समस्येवर एक चांगला तोडगा कसा शोधता येईल ?  ते या व्हिडीओत बघूयात.


करूणाष्टक - १४

 


उपरति मज रामीं जाहली पूर्णकामीं ।


सकळभ्रमविरामीं राम विश्रामधामीं ॥


घंडिघडि मन आतां रामरूपीं भरावें ।


रघुकुळटिळका रे आपुलेंसें करावें ॥ १४ ॥


(या जगातल्या अशाश्वत गोष्टींना जाणल्यामुळे) मला प्रभू श्रीरामांविषयी पूर्ण उपरती झालेली आहे. हा राम खरोखरच सकळांच्या सकळ भ्रमाला विराम देणारा आणि सकळ जीवांचे अंतिम विश्रांतिस्थान आहे. हे रामराया आता प्रत्येक क्षणी माझे मन तुझ्याच रूपाने भरून जाऊ दे आणि तू मला आपलेसे कर.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Monday, April 3, 2023

अभियांत्रिकी अध्यापन : एका शिक्षकाचा २८ वर्षांचा शिकवण्याचा आणि महत्वाचा म्हणजे स्वतः शिकण्याचा प्रवास.

आम्हा अभियांत्रिकी शिक्षकांना इतर विद्याशाखांमधील शिक्षकांसारखे शिक्षणशास्त्र स्नातक (B. Ed.) किंवा शिक्षणशास्त्र पारंगत (M. Ed.) या पदव्या मिळवण्याची अट नसते. तरीही आमच्यापैकी बहुतेक जण स्वतःला पूर्णपणे जोखूनच या क्षेत्रात आलेले असतात. आपल्याला इतरांना शिकवायला जमते ही भावना मनात पक्की झाली की आमच्यापैकी बहुतेक या क्षेत्रात स्वतःच्या आवडीनेच येतात. आणि एकदा शिक्षणक्षेत्रात आलेली ही मंडळी क्वचितच बाहेरच्या उद्योगक्षेत्रातल्या जास्त पगारांच्या प्रलोभनाला बळी पडून उद्योगक्षेत्राचा मार्ग निवडतात.


शिक्षणक्षेत्रात १४ वर्षे रमल्यावर २००९ मध्ये अचानकच Infosys आणि Indo - Us Collaboration for Engineering Education (IUCEE) यांच्या संयुक्त विद्यमाने Infosys च्या म्हैसूर कॅम्पस येथे तीन दिवसांचे एक शिबीर आयोजित केलेले होते. अमेरिकेतल्या North Carolina State University  चे Dr. Richard Felder आणि Dr. Ribecca Grant हे जोडपे तिथे आम्हाला Effective Engineering Teaching शिकवायला येणार होते. अभियांत्रिकी क्षेत्रात "शिकवायचे कसे ?" हे शिकण्याचा माझा पहिलाच अनुभव होता. म्हैसूरमधले या शिबीरातले ३ दिवस एक शिक्षक म्हणून मला खूप समृद्ध करणारे ठरले. आज इतक्या वर्षांनीही त्या दोघांनी वर्गात शिकवताना दिलेल्या टिप्स आणि त्यांच्या नोटस मी जपून ठेवलेल्या आहेत आणि दरवर्षी त्यांचे मनन, चिंतन करून त्यातली कुठली पद्धत यावर्षी मुलांना शिकवताना वापरता येईल याचे नियोजनही मी करीत असतोच.


आमच्या कुटुंबाची ती म्हैसूर सहल आणि त्यातल्या शिबीरबाह्य गमतीजमती हा एका निराळ्या आणि विस्तृत लेखाचा विषय आहे. पण त्या शिबीरानंतर एक शिक्षक म्हणून मी खूप बदललो, समृद्ध झालो हे माझे मलाच जाणवले. 


त्यानंतर पुन्हा मध्ये १४ वर्षे गेलीत. २०२३ मध्ये IIT Madras च्या National Programme on Technology Enhanced Learning मधे Effective Engineering Teaching in Practice या चार आठवड्याच्या अभ्यासक्रमासाठी नोंदणी केली. दर आठवड्याला त्या त्या आठवड्यात शिकवलेल्या भागावर गृहपाठ सोडविणे आणि चार आठवड्याच्या अभ्यासक्रमानंतर तीन तासांची परीक्षा अशा दिव्यातून पार पाडून आम्ही त्यात प्रावीण्य (Elite Class) मिळवले. या प्रावीण्यापेक्षाही हा अभ्यासक्रम शिकताना जी मजा आली त्यात जास्त मजा आली. "Destination is important but the journey is to be enjoyed more." हे तत्व यावर्षी नव्याने अनुभवायला मिळाले.


- २८ वर्षे अध्यापन क्षेत्रात असूनही दररोज नवनवे शिकणारा एक जिज्ञासू विद्यार्थी, बालक राम प्रकाश किन्हीकर. 

 



करूणाष्टक - १३


 


सुख सुख म्हणतां हें दु:ख ठाकूनि आलें ।

भजन सकळ गेलें चित्त दुश्र्चीत जाले ॥

भ्रमित मन कळेना हीत तें आकळेना ।

परम कठिण देहीं देहबुद्धि वळेना ॥ १३ ॥
जगात भगवंताचे नामस्मरण टाकून, भ्रमित मनाने आपण जर देहबुद्धीतच अडकून राहिलो, (या देहाला जाणवणा-या गोष्टीतच अडकून राहिलोत) तर आपले चित्त दुश्चित्त होईलच. कारण इंद्रियजन्य सुखांना खरे मानून जगात ज्या गोष्टींना आपण सुख म्हणत त्यांच्यापाठी धावत असतो, त्या सगळ्या गोष्टी अंतिमतः दुंखदायकच ठरतात.
- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर 


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )

Sunday, April 2, 2023

करूणाष्टक - १२

 


सकळ जन भवाचे आथिले वैभवाचे ।


जिवलग मग कैंचे चालतें हेंचि साचें ॥


विलग विषमकाळीं सांडिती सर्व माळीं ।


रघुविर सुखदाता सोडवी अंतकाळीं ॥ १२ ॥


या जगातले (तथाकथित) आपले जन हे केवळ आपल्या चांगल्या दिवसांचे, वैभवाचे, देहाचे सोबती असतात. आपल्यावर कठीण काळ आला की हे सगळे आपल्याला सोडून जातात. पण खरे सुख देणारा प्रभू रामराय हाच आपला खरा सखा, सोबती जो आपल्याला आपल्या अंतकाळी सोडवितो.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )


Saturday, April 1, 2023

करूणाष्टक - ११

 


स्वजनजनधनाचा कोण संतोष आहे ।


रघुपतिविण आतां चित्त कोठें न राहे ॥


जिवलग जिव घेती प्रेत सांडूनि जाती ।


विषय सकळ नेती मागुता जन्म देती ॥ ११ ॥


ज्यांना आपण आपले जिवलग मानत आलो ती सगळी मंडळी आपल्या देहातले चैतन्य संपल्यानंतर आपल्यावर प्रेम करीत नाहीत. त्यामुळे स्वतःचे हे शरीर, स्वतःचे नातेवाईक, स्वतःचे धन या नश्वर गोष्टींचा मला आता काहीही आनंद नाही. एका रामाशिवाय आता माझे चित्त कुठेच रमत नाही. जर मी रामाला सोडून केवळ या जगातल्या विषयांमध्येच जर रमलो तर ते विषय मला पुन्हा हा नश्वर देह, त्यातले जिवलग, त्यातले विषय प्राप्त करून देणारा जन्म पुन्हा देतील.


- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर


( या श्लोकाचा व्हिडीयो इथे )