जुळल्या सगळ्या त्या आठवणी : N 9456

 बालपणी चंद्रपूरला जाण्यासाठी आपल्या महाराष्ट्र एस. टी. च्या तीन प्रकारच्या बसेस होत्या.

सुपर (अती जलद) : या बसेस फ़क्त जांबचा थांबा घ्यायच्यात आणि नागपूर ते चंद्रपूर हे १५३ किलोमीटर अंतर ३ तास ते ३ तास २० मिनीटांत पार करायच्यात. या बसेसचा मार्गफ़लक पांढ-या पार्श्वभूमीवर लाल, केशरी अक्षरे आणि असे तिरप्या स्टाईलमध्ये हिरव्या अक्षरांमध्ये सुपर लिहीलेले असे असायचे. सुपर एक्सप्रेस बसेसबाबत आठवणींचा व्हिडीयो इथे.

1512 टाटा कमिन्स. बी. एस. 3 इमिशन स्टॅण्डर्डस ची बस. २०११.

एक्सप्रेस (जलद) : या बसेस जांब बरोबर वरोरा, भद्रावती (आणि काहीकाही बसेस डिफ़ेन्स, भद्रावती) पण थांबा घ्यायच्यात. नागपूर ते चंद्रपूर या १५३ किलोमीटर प्रवासासाठी या प्रकारच्या बसेस ३ तास ३० मिनीटे ते ४ तास असा वेळ घ्यायच्यात. अर्थात हा वेळ या मार्गात लागणारी खापरी, बुटीबोरी, ब्राह्मणी, (एक्सप्रेस बसेससाठी) वरोरा, ताडाळी आणि (क्वचितच) डिफ़ेन्स, भद्रावती इथली रेल्वे फ़ाटके मोकळी मिळताहेत की बंद मिळताहेत आणि बंद मिळालीत तर किती खोळंबा होतोय या बाबींवर पण अवलंबून होता.

या बसेसचा मार्गफ़लक पांढ-या पार्श्वभूमीवर लाल रंगातली अक्षरे असा असायचा.

नागपूर सुपर राजुरा. राजुरा आगार, चंद्रपूर विभाग. २०१० - ११ या वर्षात मध्यवर्ती कार्यशाळा नागपूर ने बांधलेली २३३ वी नवीन टाटा बस.

साधारण सेवा (ऑर्डिनरी) : या बसेस चंद्रपूरला दोन मार्गे जायच्यात. पहिला मार्ग हा धोपट मार्ग. त्यात त्या बुटीबोरी, जांब, खांबाडा, व्होल्टास फ़ॅक्टरी, आनंदवन, वरोरा, भद्रावती, ताडाळी, पडोली असे अनेक थांबे घेत नागपूर ते चंद्रपूर हे १५३ किलोमीटर अंतर ४ तास ते ४ तास ३० मिनीटांत पार करायच्यात. या गाड्यांमध्ये आगाऊ आरक्षण करून बसण्याची सोय नव्हती.

आणखी एक मार्ग म्हणजे नागपूर ते चंद्रपूर जुना रस्ता. उमरेड, भिवापूर, नागभीड, सिंदेवाही, मूल मार्गे. या मार्गाने नागपूर ते चंद्रपूर हे अंतर २०० किलोमीटर्स पडत असे. त्यासाठी या बसेसना तब्बल ५ तास लागत असत. 

प्रवासासाठी आमची पसंदी कायम सुपर बसेसना असे. अगदीच नाईलाज झाला, कधी आरक्षणे मिळालीच नाहीत तरच मग जलद बस. पण साधारण सेवा बसेसनी आम्ही या मार्गावर कधीही प्रवास केला नाही.

१९९० च्या दशकात खाजगी बसेसची सेवा सुरू झाली आणि एस. टी. बसेसचे एकूणच ग्लॅमर ओसरले. रिझर्वेशन करून जाणे वगैरे प्रकार इतिहासजमा झालेत. स्पर्धेत आपली एस. टी. खूप मागे पडली. मग सुपर, जलद, ऑर्डिनरी हे प्रकार जणू विस्मृतीच्या कप्प्यातच गेलेत.

साधारण १४ वर्षांपूर्वी नागपूरच्या हिंगणा मध्यवर्ती कार्यशाळेत बनलेली ही बस आणि या बसवरचा सुपर हा बोर्ड दिसला आणि गाण्यांच्या ओळीच आठवल्यात.

स्वर आले दुरूनी

जुळल्या सगळ्या त्या (सुपर बसच्या, बालपणाच्या) आठवणी.

- बसप्रेमी प्रा. वैभवीराम प्रकाश किन्हीकर