मार्च १९७१ : पश्चिम बंगालमधल्या चित्तरंजन इथल्या इंजिन कारखान्यातून पहिले WAM 4 प्रकारचे एंजिन बाहेर पडले आणि भारतीय रेल्वेच्या सेवेत दाखल झाले. त्याचे नामकरण "रजत आभा" असे करण्यात आले आणि ते एंजिन तत्कालीन दक्षिण पूर्व (सध्याचे दक्षिण पूर्व मध्य) रेल्वेच्या भिलाई लोकोमोटिव्ह शेडमध्ये दाखल झाले. त्या एंजिनाचा नंबर होता 20400.
३८५० अश्वशक्तीच्या आणि १२० किलोमीटर प्रतितास हा महत्तम वेग घेऊ शकणा-या या एंजिनांनी १९७१ पासून थेट २०१५ भारतीय रेल्वेवर धावणा-या अनेक रेल्वेंगाड्यांना वेग दिला. भारतीय रेल्वेवरील एका एंजिनाचे आयुष्य साधारण ३० - ३२ वर्षे असते. त्यामुळे ही एंजिने हळूहळू सेवेतून निवृत्त झालीत.
नवे असताना एकेकाळी या एंजिनांनी राजधानी एक्सप्रेस, शताब्दी एक्सप्रेस सारख्या प्रतिष्ठित गाड्यांना वाहून नेले असेल. गीतांजली एक्सप्रेस, तामिळनाडू एक्सप्रेस, आंध्रप्रदेश एक्सप्रेस यासारख्या अनेक प्रतिष्ठित सुपरफ़ास्ट गाड्यांना वेग प्रदान केला असेल.हळूहळू थकत गेल्यानंतर महाराष्ट्र एक्सप्रेस, सेवाग्राम एक्सप्रे्स, कुर्ला - शालिमार एक्सप्रेस सारख्या नावाच्याच एक्सप्रेस असलेल्या गाड्यांसोबतही ही एंजिने रमली असतील. शेवटी शेवटी तर अनेक पॅसेंजर गाड्यांनाही या एंजिनांनी वाहिले असेल.
नवनवीन, जास्त ताकदवान, जास्त वेगवान अशा WAP 4, WAP 5, WAP 7 अशा एंजिनांची निर्मिती झाली आणि या WAM 4 एंजिनांनी हळूहळू निवृत्ती स्वीकारली. सगळ्यात शेवटी २०१९ मध्ये शेवटचे WAM 4 भारतीय रेल्वेवर धावले आणि आता फ़क्त शंटिंग वगैरे कार्यासाठी थोड्याफ़ार स्टेशनात उरून ह्या प्रकारची एंजिने नाहीशी झालीत.
खूप रंगसंगतींमध्ये रंगवलेली एंजिने हे या प्रकारच्या एंजिनांचे वैशिष्य़ होते. यापूर्वी फ़क्त डिझेल एंजिने वेगवेगळ्या रंगसंगतींमध्ये यायचीत. त्यापूर्वीची वाफ़ेवरची एंजिने एकजात सगळी कोळशासारखी काळीकुट्ट. नाही म्हणायला त्यांच्या कोळसा व पाणी वाहून नेणा-या "टेंडर" भागाला त्यांच्या त्यांच्या शेडनुसार वेगवेगळा रंग असायचा. वर्धा शेडचा हिरवा, भुसावळ शेडचा निळा, भिलाई शेडचा लाल वगैरे. पण डोळ्यात भरणारा रंग म्हणजे त्यांच्या बॉयलरच्या भागाचाच. अगदी काळा.
पण ही WAM 4 एंजिने शेडगणिक वेगवेगळा रंग धारण करीत गेलीत. कधीकधी तर एकाच शेडची एंजिने तीन चार वेगवेगळ्या रंगसंगतीत दिसायचीत. भारतभर विविध रंगांची उधळण करीत जाणारी ही WAM 4 एंजिने.
या स्केचमध्ये दाखविलेल्या रंगसंगतीला आईसक्रीम रंगसंगती असे आम्ही रेल्वेफ़ॅन्स म्हणायचोत.
स्केच श्रेय : मृण्मयी राम किन्हीकर.
No comments:
Post a Comment