आमची आजी गॅस सिलींडरला "बर्शेन" म्हणत असे. आजोळी, चंद्रपूरला, सोवळेओवळे अगदी कडक असल्याने सोवळ्याचा स्वयंपाक हा खास घातलेल्या आणि दररोज दुपारी स्वयंपाकानंतर शेणाने सारवलेल्या चुलींवर होत असे आणि ओवळ्याचा स्वयंपाक गॅसवर. आमच्या आजोळच्या वाड्यातल्या त्या स्वयंपाकघराचे क्षेत्रफळच मुळी १००० ते १२०० चौरस फूट असेल. (आणि बाथरूमचे २५० चौरस फूट. त्यात पाण्याचे मोठ्ठे टाके, पाणी तापवायला लागणारी लाकडे ठेवण्याची जागा आणि पाणी तापविण्याचा बंब.)
जुन्या काळची ही मंडळी (आमची मातामही, तिच्या बहिणी, तिचे भाऊ) गॅसला "बर्शेन" म्हणण्याचे कारण काय ? याचा आम्ही बरेच वर्षे विचार केला.
आत्ता आत्ता समजतय. सध्याच्या Bharat Peroleum Corporation Limited या कंपनीचे जुने (१९७६ च्या राष्ट्रीयीकरणापूर्वीचे) नाव "बर्मा शेल कंपनी" असे होते. ब्रिटीशकालीन भारतात पेट्रोलियम पदार्थांचे उत्खनन प्रामुख्याने ब्रम्हदेशात होत असावे. म्हणून "बर्मा शेल"
त्या "बर्मा शेल" चा अपभ्रंश "बर्शेन" असा झाला असावा आणि जुन्या मंडळींच्या तोंडात "स्वयंपाकाचा गॅस" म्हणजे "बर्शेन" हे नाव दृढ झाले असावे. (जसे वनस्पती तूपाला डालडा)
- जुने ते सगळेच टाकावू नसते या मतावर दृढ विश्वास असणारा आणि आताही गीझरच्या जमान्यात तांब्याच्या बंबामध्ये तापवलेल्या पाण्याची ऊब, लाकडांचा जळका वास वगैरे शोधणारा पुरातन माणूस रामशास्त्री.
No comments:
Post a Comment