परंपरा: आधुनिकता आणि कट्टरपणा, एक प्रमेय.

 सणावारांचे, कुळाचारांचे दिवस आहेत.

या कुळाचाराच्या, सणावारांच्या प्रत्येक कुटुंबपरत्वे वेगवेगळ्या प्रथा अनुभवायला येतात. किंबहुना एकाच कुटुंबात हळूहळू बदलत जाणार्‍या प्रथाही अनुभवायला येतात.

सहज एक विचार डोक्यात आला.

प्रत्येक कुटुंब परंपरेत दर दहा वर्षांनी एखादी "सुधारक" विचारसरणीची व्यक्ती निर्णयप्रक्रियेवर प्रभाव टाकण्याच्या क्षमतेत येत असावी आणि पारंपारिक कुळाचाराची बंधने थोडी शिथील होत असावीत.

त्याचबरोबर प्रत्येक कुटुंबात दर २५ वर्षांनी एखादी अत्यंत भाविक मंडळी निर्णयप्रक्रिया प्रभावित करण्याच्या क्षमतेत येत असावीत. आणि स्वतःचा अत्यंत भाविकपणा काही अधिकचे नियम बनून कुटुंबातल्या प्रथा, परंपरांचा भाग बनवित असावी.

१० वर्षांनी सुधारक आणि २५ वर्षांनी अत्यंत भाविक ही कालमर्यादा ५० वर्षांपूर्वी अगदी उलट असावी असा माझा अभ्यास.

आणि पुढल्या ५० वर्षांत हेच प्रमाण, (सुधारक : भाविक) ५ वर्षेः ५० वर्षे, असे व्यस्त असेल असा अंदाज आहे.

- "समाजशास्त्रीय दृष्टीकोनातून भारतीय प्रथा, परंपरांचा तौलनिक, कालनिगडीत आणि बहुआयामी अभ्यास"

या लठ्ठ प्रबंधाचे,

(मानव्यशास्त्रीय अभियांत्रिकीचे शिक्षण घेतलेले), लेखक

प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर.