देवाचिये द्वारी - ४०

 

अंतरी धरूनी कपट I पराचे करी तळपट I

सदा मस्त सदा उद्धट I तो तमोगुण II

 

कळह व्हावा ऐसे वाटे I झोंबी घ्यावी ऐसे उठे I

अंतरी द्वेष प्रगटे I तो तमोगुण II

 

युद्ध देखावे ऐकावे I स्वये युद्धचि करावे I

मारावे की मरावे I तो तमोगुण II

 

रजोगुण निरूपणानंतर श्रीसमर्थ आपल्यासमोर तमोगुणाचे भीषण स्वरूप दाखवताहेत. अंतरी कपट धरून दुस-यांचे कायम वाईट व्हावे या मस्तीत, उद्धट्पणे जगणारा मनुष्यमात्र तमोगुणी. अशा मनुष्याला सतत कुणाचे तरी भांडण व्हावे, आपण मुद्दाम द्वेषभावनेने कुणाशी तरी भांडण उकरून काढावे, युद्ध व्हावे असे वाटत असते. (आजकालच्या समस्त वृत्तवाहिन्या डोळ्यांसमोर आल्यात ना ? आपल्या समाजात या वाहिन्या किती तमोगुण पसरवत आहेत याची जाणीव श्रीसमर्थांच्या या निरूपणावरून व्हावी.)

 

II निवृत्ती ज्ञानदेव सोपान मुक्ताबाई एकनाथ नामदेव तुकाराम II

II जयजय रघुवीर समर्थ II

 

- प्रा. राम प्रकाश किन्हीकर

(श्रावण कृष्ण सप्तमी शके १९४४ , दिनांक १८/०८/२०२२)